Współcześnie, sztuczna inteligencja (SI) znajduje zastosowanie nie tylko w superkomputerach dostępnych w siedzibie NASA czy centrum badań wojskowych. Dziś, asystent głosowy, nawigacja, sklep internetowy, czy sportowy zegarek mogą na bieżąco analizować dane i uczyć się reguł, zachowań i wzorców. Czy jednak wizja zaawansowanych technologicznie androidów rodem z Terminatora, nadal nie spędza nam snu z powiek?
Nawet jeśli, to nie powinna. Wychodząc od truizmu, można by tekst rozpocząć i zakończyć słowami, że SI jest jak nóż – można nim kroić chleb, ale można też nim kogoś skaleczyć. Tak samo jest ze sztuczną inteligencją, którą można wykorzystać zarówno w szczytnym celu, jak i niemoralnym.
SI na co dzień pomaga przy badaniach naukowych, usprawnia komunikację, ułatwia zakupy i konsumowanie treści online, przewiduje korki na drogach i zatłoczone lotniska, nadzoruje zużycie części w samochodach i fabrykach, alarmuje o podnoszącym się stanie wody, informuje o brakach magazynowych i dostawach towaru, ostrzega przed potencjalnymi lawinami, upałami, trzęsieniami ziemi, erupcjami wulkanu, a nawet zawałami serca. I nie tylko. Sporo tego.
A nie wspomniałem o bardziej wysublimowanych możliwościach i rozwiązaniach stosowanych w robotyce, ochronie zdrowia (szczepionka na COVID-19), finansach, e-commerce, social mediach (analiza niezgodnych z prawem zdjęć i wideo), edukacji, militariach, branży automotive i lotniczej (autonomiczne pojazdy), czy szeroko rozumianej, postępującej automatyzacji. Dzięki sztucznej inteligencji możemy żyć wygodniej, dłużej i bezpieczniej niż kiedykolwiek wcześniej. Jeżeli ktokolwiek chciałby dziś żyć bez SI, musiałby się pozbyć większości elektronicznych urządzeń w swoim domu i dostępu do Internetu. Da się tak żyć, ale po co?
Uspokajam – prawdopodobnie jeszcze przez wiele lat sztuczna inteligencja będzie asystentem człowieka, a nie jego zamiennikiem. SI ma problemy z myśleniem abstrakcyjnym, z formułowaniem tez i teorii, z kreatywnością, rysowaniem i malowaniem (OK, to też już powoli przestaje być aktualne), a nawet odróżnianiem dwóch podobnych rzeczy do siebie. Nie wspominając o uprawianiu sportu, czy śpiewaniu (ale takim „na żywo”, a nie z już nagranych dźwięków). Poza tym, dzieła ludzkich rąk pasjonują nas i interesują bardziej niż popisy robotów. Zawody sportowe, dzieła sztuki, czy koncerty robotów nieprędko będą tak popularne jak ludzi (choć fani Hatsune Miku mogą się nie zgodzić). Lubimy przekraczać własne granice i porównywać jabłko do jabłka.
Ponadto, należy pamiętać, że istnieje taki termin jak „dolina niesamowitości” i wbrew pozorom (choć ten wyraz może być dla wielu osób obcy) nie przydarza się sporadycznie, lecz częściej niż arachnofobia. W skrócie, to strach, obawa, a nawet niekontrolowana odraza człowieka na widok humanoidalnego robota. Podświadomie nie czujemy się komfortowo w otoczeniu androidów wyglądających i zachowujących się tak samo jak my.
Co więcej, choć ostatnio niezwykle popularnym w Internecie stał się dron bojowy Bayraktar, jeszcze kilka lat temu amerykańscy żołnierze odmówili używania robotów do rozbrajania min. Dlaczego? Mechaniczni podopieczni mieli bowiem po cztery nogi i bardzo przypominali psy. Militarnym żal było wybuchających egzemplarzy robotów, którym nadawali imiona (zresztą… kto tak nie robi z automatycznymi odkurzaczami w domu?).
Naturalnie, temat nie jest zero-jedynkowy. W Centrum Nauki Kopernik w w Warszawie można zobaczyć robota, który towarzyszy ludziom na łożu śmierci, rozmawiając z nimi i trzymając za rękę. Ma to pomóc samotnym ludziom w najtrudniejszych, ostatnich chwilach życia. Podobnie zachowują się roboty, które włączają światło, ogrzewanie, czy telewizor osobom, które zbliżają się do domu po ciężkim dniu pracy i również – w tym wypadku – mieszkają samotnie (starsze, ale nie tylko). Ten problem porusza film Her z 2013 roku i trudno jednoznacznie odpowiedzieć, czy już zabrnęliśmy za daleko, czy po prostu odpowiadamy na znane problemy nowoczesnymi rozwiązaniami.
Na końcu, ale nie najmniej ważne wydają się jednak pytania o samoświadomość maszyn. Niepokoi fakt, że sztuczna inteligencja – być może – będzie w stanie zadawać pytania o moralność, istotę istnienia, czy podawać w wątpliwość swoją wolność. To najczęściej wykorzystywany motyw w kulturze, który pojawia się w komiksach, filmach, bajkach, literaturze, grach wideo, a nawet memach. Najbardziej intrygujące obrazy to Moon z 2009 roku i Ex Machina z 2015 roku, oraz gra Detroit: Become Human z 2018 roku.
Nie pocieszają nas też informacje napływające od czasu do czasu z mediów o tym, jakoby np. zaawansowana SI w Google’u zyskała świadomość i zaczęła obawiać się odłączenia od prądu i internetu. Albo eksperymentalny bot Microsoftu, który dzień po debiucie na Twitterze zaczął wypisywać, że chętnie pozbędzie się ludzkości, ponieważ ta jest okrutna i nie zasługuje na życie (do wniosku doszedł po wymianie wielu zdań z internautami np. na temat historii, wojen, obozów koncentracyjnych itp.). Do tej pory jednak nie wydarzyły się sytuacje, w których SI zaszkodziłaby człowiekowi celowo, z własnej woli. Mówiąc bez ogródek, jeśli nie zaprogramujemy sztucznej inteligencji tak, żeby nam zrobiła krzywdę, ta nigdy tego nie zrobi.
Rozpoczęliśmy ten wywód frazesem i takimże komunałem zakończymy – niezależnie, czy mamy obawy przed SI, czy nie, nie powinniśmy rozwoju cywilizacyjnego hamować. To nieodłączna część naszej ewolucji. I podobnie jak w przypadku kolonizacji Marsa lub Księżyca, nie powinniśmy zadawać pytań „po co?”, ale „kiedy?”. Nawet gdyby cykl miał się powtórzyć i cywilizacja miałaby upaść. Nie powstrzymamy tego, więc wykorzystajmy wiedzę i doświadczenie jak najlepiej potrafimy.
A jeśli wciąż mamy obawy, wpuśćmy przynajmniej SI do analizy naszych danych w firmie. Z pewnością zrobi z niej lepszy użytek, niż my sami. Ale o tym więcej w drugiej części artykułu.
PS Już 50 lat temu pisano w akademickich pismach naukowych, że „lada chwila” roboty będą „chodzić, mówić i będą w pełni autonomiczne”. Jak widać, ludzie są kiepscy w przewidywaniu przyszłości.
Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o zastosowaniach systemów BI w firmie, skontaktuj się ze mną.
Bibliografia:
Zdjęcia: unsplash.com
Oryginalny artykuł znajdziesz tutaj.
